Ebola virüsü nedir? Belirtileri nelerdir? Tedavisi var mı?
2014 Ebola salgını sonrası Batı Afrika’da birçok ülke olumsuz etkilenmiş ve tarihe en büyük ebola salgını olarak geçmiştir. Bireyden bireye bulaşabilen ve ölümcül ihtimali yüksek olan ebola virüsü, milletlerarası seyahat sonralarında ülkemizde görülme riskini artırmaktadır. Ebola virüsünün bu kadar değerli olmasının sebebi ise tedavisi için tesirli bir ilaç yahut aşısının olmayışı ve pek çok hadisenin vefatla sonuçlanmasıdır.
EBOLA VİRÜSÜ NEDİR?
Adını, birinci kez ortaya çıktığı bir köydeki Ebola ırmağından alır. 1970’li yıllarda ebola virüsü salgını, Afrika’nın orta ve batı bölgelerinde sağlık hizmetlerinin yetersiz ve hayat koşullarının sıkıntı olduğu, merkezden uzak köylerde görülmüştür. Salgın biçiminde 1976 yılında Kongo’da ve Sudan’da görülen bu virüs; Nijerya, Uganda, Gabon üzere pek çok Afrika ülkesini de tesiri altına almıştır. Ebola virüsü hala yayılmaya devam etmektedir.
Bu virüs filovirüsler ailesinden bir RNA virüsüdür. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından 4. Risk Kümesi Patojen (yüksek kişisel ve toplumsal risk) olarak kabul edilmektedir. WHO tarafından 4. Risk Kümesi Patojen; önemli insan yahut hayvan hastalıklarına sebep olan ve bireyden bireye direkt ya da dolaylı olarak bulaşabilen patojen olarak tanımlanmaktadır.
EBOLA BELİRTİLERİ
Virüsün bulaşmasından sonra semptomların görülmesi müddeti 2 ile 21 gün ortasında farklılık gösterir. Görülebilen değerli belirtilerden kimileri baş ağrısı, bedende yaygın ağrılar, yüksek ateş, gözlerde konjunktivit, kanamalar, bulantı ve cilt döküntüleridir. Bunlara ek olarak böbrek ve karaciğer işlev bozuklukları da görülebilmektedir. Kan sayımında beyaz kan hücreleri ve trombosit sayısında eksilme vardır. Hastalığın başlamasından birkaç gün sonra, bilhassa mukoza zarlarından kaynaklanan önemli iç ve dış kanamalar meydana gelebilir.
EBOLA NASIL BULAŞIR?
Ebola virüsünün kesin kaynağı şimdi bilinmemekle birlikte, yapılan araştırmalarda virüsün hayvandan beşere geçtiği belirtiliyor. Hastalığın doğal kaynağının meyve yarasaları olduğu düşünülüyor. Afrika’daki yağmur ormanlarında hasta yahut ölmüş şempanze, goril, yarasa, maymun, antilop ve kirpilerde bu tip virüs saptandı.
Ebola virüsü ile enfekte bir hayvanın kanı, çeşitli salgıları yahut organları ile temas edildiğinde; bütünlüğü bozulmuş deri (çatlaklar, çizikler) ve mukozalardan virüs beşere kolay bir halde bulaşabiliyor. Virüs insanlarda rahatsız kişinin beden salgıları, kanı ve organları ile temas sonucunda toplum içinde beşerden beşere basitçe bulaşabiliyor. Kişinin kan ve beden salgılarının bulaştığı, döküldüğü nesnelerle temas da indirekt yoldan bulaşmaya neden olabiliyor.
TÜRKİYE’DE GÖRÜLDÜ MÜ?
Türkiye’de bugüne kadar hiç ebola olayı görülmemesine rağmen, Sağlık Bakanlığı halk sıhhatini mümkün risklere karşı korumak maksadıyla “Ebola Virüs Hastalığı Bilgilendirme ve Olay İdare Rehberi” hazırlamıştı. Memleketler arası seyahat yoluyla da bulaşabilen bu virüse yakalanmamak için önlemi elden bırakmamak gerekiyor.
EBOLA VİRÜSÜ TEDAVİSİ
Şimdiye kadar, ebola virüsü için kesin bir tedavi yolu bulunamamıştır. Bu sebeple vefat oranı hâlâ çok yüksektir. Antiviral bir ilaçla tedavi düşünülebilir, lakin benzeri viral hastalıkların tersine başarılı olma ihtimali çok düşüktür.
Bir ebola enfeksiyonu için değerli olan, hastaların ağır bakım ünitesi altına alınmasıdır. Başarılı bir tedavi için elektrolit ve sıvı takviyesi epeyce kıymetlidir. Böbrek yetmezliği için diyaliz üzere süratli bir organ değiştirme prosedürü başlatılmalıdır. Lakin, ne yazık ki ebolanın ortaya çıktığı ülkelerde (Orta Afrika), bu cins tıbbi müdahaleler birden fazla vakit mümkün olmamakta yahut geç kalınmaktadır.